Bombus arıları ve Bal Arılarının Arasındaki Farklar

1-Bombus arıları bal arılarından daha iridirler.

2-Bombus arısı kolonileri bal arısı kolonileri gibi devamlı değildirler. Bal arılarında bir koloni koşullar uygun olursa senelerce yaşayabilir. Kış yaz kolonide yavru eksik olmaz . Oysa bombus arılarında koloni ömrü normalde bir yıldır. Yurdumuzun çoğu yerinde güz gelip havalar soğuyunca koloni bireylerinin döllenmiş genç analar dışında tamamı ölür. Bal arısı anaları 3-5 yıl yaşayabilir. Oysa bombus analarının ömrü bir yıldır. Bal arılarının anası ölse bile arılar taze yumurta veya yavrulardan ana arı yetiştirerek eğer ortam uygunsa neslini devam ettirebilir.

3-Bal arılarında analar yalnız yaşayamazlar. Kendi kendilerine nektar , polen toplayamazlar. Petek öremezler. Yavrularını besleyemezler. Hatta kendilerini bile besleyemezler. Bütün bunları işçi arılar yapar. Bal arısı anasının görevi hazırlanmış boş hücrelere yumurta yumurtlamaktır. Neslin devamını sağlamaktır.

Oysa baharda havalar ısınınca uyanan genç bombus anası kendi kendine nektar ve polen toplar, beslenir, yuvasında uygun ortamı hazırlar, yumurtlar. Yumurtadan çıkacak yavrular için polen ve nektar toplar. Onları ısıtmak için kuluçkaya yatar. 4-5 gün sonra yumurtadan çıkan yavruları besler, ısıtır. Yavruların olgunlaşıp arı olmasına kadar hem kendine hem de yavrularına bakar. Yavrular olgunlaşıp arı olarak petek gözünden çıkınca birkaç gün yuvada kalırlar. Sonra nektar ve polen toplamak için dışarı uçarlar. Bunlar işçi arılardır. İşçi arılar dışarı uçup nektar ve polen getirmeye başlayınca ana arı artık dışarı çıkmaz. Ana arının ve yavruların bakımını işçi arılar üstlenir. Ana arı işçi arıların getirdiği polen kümelerinin üzerine yumurta yumurtlar. İşçi arılar bu yumurtadan çıkan yavruları beslerler, ısıtırlar hatta hava çok sıcak olursa kanatlarıyla rüzgâr yapıp onları serinletirler.

4-Bal arılarında ana arı 16 günde, işçi arılar 21 günde, erkek arılar ise 24 günde olgunlaşırlar. Bombus arılarında ise ana arı ortalama 27günde, işçi arılar 21 günde, erkek arılar ise 24 günde olgunlaşır.

5- Bal arıları kış için bal ve polen depolar. Bombuslar ise günübirlik yaşar. Biraz bal ve polen biriktirirler ama uzun süre yetecek depolama yapmazlar. Yağmacılar yağmalamasın diye az bal depo ederler. Onun için de sıcak, soğuk, yağmur demeden polen toplarlar.

6-Bal arılarının tamamı akşamları kovana döner. Bombuslar dışarıda geceleyebilir.

7-Bal arılarında kışın bile kovanda 8000-10000 arı bulunur. Yazın bu sayı 60000-80000 e çıkar. Bombus kolonilerinin en kalabalık zamanı ise genel olarak 150 - 600 arasında kalır.

8-Bal arılarında arı bakılırken kovan açınca arılar sakinleşsin diye duman verilir. Bombus kovanlarını ise karanlıkta veya kırmızı ışık altında açmalı. Kırmızı ışıkta iyi göremediği için kovandan ayrılmaz. Bakımında bu özelliklerinden faydalanılır.

9-Bal arısı bir kere sokabilir. Sokunca iğnesi deride kalır ve arı ölür. Bombus arısı ise sokunca ölmez. Arka arkaya birkaç kez sokabilir.

10-Bombus arılarında ananın besleyip büyüttüğü ilk kuşak arılar genellikle normalden biraz küçük olur. Nedeni tam açıklığa kavuşmamış ise de ana arının yumurtlama organlarının tam gelişmemiş olmasından veya ana arının başlangıçta yalnız olduğu için onları yeteri kadar besleyip bakamadığından sanılmaktadır. Bal arılarında ise işçi arıların hepsi aynı boydadır.

11-Bal arısı anası işçi arıların ördüğü hücrelerin içine yumurtlar. Hücre içinde yumurtadan çıkan larva işçi arılar tarafından beslenip gelişince işçi arılar tarafından hücre ağzı kapatılır. Burada başkalaşım geçirir ve kuluçka süresi sonunda ergin arı olarak hücreden çıkar. Bombus arısı anası ise başlangıçta odacıklar örerse de sonradan örmez kendi biriktirdiği veya işçi arıların biriktirmiş olduğu polen kümelerinin veya pupaların üzerine yumurtlar. Yumurtadan çıkan larva bu polen ve bal ile beslenip gelişince kelebekler gibi kendisine bir koza örer ve onun içinde başkalaşım geçirip ergin arı olunca kozadan dışarı çıkar.

12-Yuva yapımında kullanmak için ürettikler mumlar farklıdır.

13-Bal arılarında yaş ile bağlantılı bir işbölümü vardır. Zorunlu bir durum olmazsa işbölümü devam eder. Yeni doğan arılar kovan içi işlerde çalışır. Yavruların beslenmesi, bakımı, ısıtılması, temizliği, arı sütü üretimi, mum üretimi, petek örme... Ve 21 gün sonra dışarıya uçar, nektar, polen, su getirme gibi dış işlere başlar. Bombuslarda işbölümü o kadar belirgin değildir. Doğumdan birkaç gün sonra dışarıya uçabilirler. Genellikle ufak ve sakat olanlar iç işlerinde çalışırlar, iri ve güçlü olanlar dış işlerde çalışırlar.

14-Bal arıları seralarda verimli çalışmaz. 15°C altında, soğuk ve bulutlu havalarda kovandan dışarı çıkmaz. Bombuslar ise kendilerini ısıtabilme yeteneği sayesinde sera içinde, bulutlu havalarda ve 10°C altında bile çalışırlar.

15-Bal arılarında birbirleri ile anlaşabilme, iletişim yeteneği vardır. Doğada iyi bir bal veya çiçektozu kaynağı bulan bal arısı özel bir dans ile bu kaynağı ve yerini diğer arılara anlatabilir. Az sonra bütün arılar o kaynağa doğru uçarlar. Bu yüzden sera içinde tutulmaları zordur. Sera içine konan bal arısı kovanından bir adet arı kazara sera dışına çıksa, orada iyi bir besin kaynağı bulsa ve geri içeri girse... Az sonra bütün bal arıları dışarı çıkmak isteyecektir. Bombus arılarında bu iletişim yeteneği olmadığı için her arı besin kaynağını kendi arar bulur. Ve mümkünse bu kaynağı en yakından seçer. Bu özelliği bombus arılarının sera içinde daha verimli çalışmasını sağlar. Bazı kaynaklarda bombus arılarının da birbirleriyle anlaşabilme yolları olduğu yazılmaktadır.

16-Bal arıları saatte 30 km.ye kadar esen rüzgârda çiçekten polen toplayabilir. Rüzgâr hızı saatte 30 km.yi geçince işleri zorlaşır. Bombus arıları ise saatte 70 km. ye kadar esen rüzgârlarda da çalışabilir.

17-Bal arıları rüzgâr varsa sinirlenir. Sıcak varsa sinirlenir. Kovanın önünde bir canlı durursa sinirlenir. Sinirlenince de oradakilere saldırır, sokmaya başlar. Bombus arıları daha sakindir. Kovanlarına, yavrularına zarar verilmezse kolay kolay saldırmazlar. .
18-Bombus arıları sarsma, titreştirme yeteneği sayesinde aynı zaman diliminde bal arılarından daha hızlı ve daha çok polen toplayabilirler. Bu nedenle tozlamada bal arılarından daha etkindirler. Uzun dilleri ile diğer böceklerin ve arıların balözü yuvası çok derin olduğu için konmadığı çiçeklere de konarak balözü emebilirler.
Özet olarak bombus ve bal arılarının beslenme ve üremeleri benzer yanlarıdır. Vücut yapıları ve bazı özellikleri nedeniyle nektar ve polen toplama yöntemleri farklıdır. Bu farklı yöntem nedeniyle tozlamadaki etkinlikleri de farklı olmaktadır.

Bombus Arısının Kanat Yapısı

   Bombus arısında ön kanat ve arka kanat olmak üzere toplam 4 adet kanat mevcuttur. Bir bombus arısı saniyede 130-240 arası kanat vurduğu deneyler sonucu açıklanmıştır. Bu kadar hızlı kanat vurması kanat kaslarının gelişmesini sağlamış ve bombusların hızlı uçuş kabiyeti kazanmıştır.
  Bombus arısının uçuş hızı saniyede 4,5 metre olarak hesaplanmış  ortalama olarak 3 metredir. Ortalama olarak saat bazında alınırsa bir bombus arısı bir saat boyunda 10,7 kilometre yol katedebilme yeteneğine sahiptir.
   Bombus arısının kanatlarından yaşı hesaplanabilmektedir. Eğer bombus arısının kanatları genç ve parlak görünüyor ise bu onun genç olması anlamına gelmektedir. Kanat hasarlı ve kötü durumda ise bombus arısının renk olarak solgun görünüyor ise bu arının yaşlandığını gösterir.

Bombus Arısında Polen Sepeti...

    Bombus arısının polen sepeti resimdeki gibidir.Bu polen sepeti bombus kraliçesine aittir. Bu arka bacakta bulunur ve poleni ovmak için kıllarla kaplıdır. Toplanan polen tibia denilen tarak yardımıyla bir araya toplanır. Daha sonra bir araya toplanan polenler tibia üzerine itilir oradada yuvarlak ve parlak görüntüsünü alır. Arı yuvaya gidene kadar polen sepetinin çevresinde ki kıllar poleni tutar ve güvenli bir şekilde yuvasına götürür.
    Polenden para kazanan insanlar bombus arısı ve özellikle bal arısının kovanına girişte bir aparat koyarlar arılar kovana girerken polen sepetindeki polenler aparat yardımıyla aşağıdaki polen tuzak kutusuna düşer. Bu işlem öğlene kadar devam eder. Öğlen sonu tuzak kaldırılır arı öğlen sonu çalıştığı polenleri yuvasına götürür.

Bombus Arısında Anten Yapısı !!!

 Bombus arısında işçi ve kraliçe aynı anten yapısına sahiptir 10 adet sekmentden oluşmaktadır. Erkek bombus arısı  ise diğerlerinden farklı olarak 11 adet sekment yapısına sahiptir. Antenin üzerinde gözenek plakaları vardır.Gözenek plakaları kokuları algılar ve beyne sinyaller gönderir.Bu sayede iki adet anten ile arılar koku yönünü bulur ve çiçeğe giderler. Tat ve koku anten ve üzerindeki tüycüklerin aracılığıyla ağız kısma iletilir.
  Bombus arıları diğer böcelerle ortak yön olarak özellikle de karınca ile ön ayakları ile antenlerini temizlemektedir. Anten sonra metatarsus bükülmüş anteni çevreleyen bir çentik içine sokulur. Temizleme olayından sonra anten çıkarılır ve arı kaldığı yerden çicek gezme işlevine devam eder.

Soldaki resimde ise antenin yakın çekimden görüntüsü sunulmuştur. Resimdeki bu sekmentler sayesinde arı yolunu bulabilmektedir.

Bombus Arısında göz yapısı !!!

     Bombus arısı diğer çoğu böcek gibi bileşik göz (ommatidia )adı verilen tek altıgen birimlerden oluşur. Gördüğünüz dış kısmı lens adı verilir. Lens altında ise sinir akson ve beyne giden hücreler vardır. Görme hücrelerinin üç tipi vardır. ultraviyole duyarlı, hassas mavi ve birde yeşile duyarlıdır. Gözlerin herhangi bir odaklanma yeteneği yoktur.

     Bir çok böcekler gibi Bombus arısının da başının tepesinde bir üçgen modelinde üç adet ocelli adı verilen gözler vardır.Bu gözler far görevi görür ve ışık yoğunluğundaki değişikleri algılar. Yapılan deneylerde bombus arısı ile insanın göz vizyonu karşılaştırılmış nanometre dalga boyu ölçülmüştür. İnsanlarda görme vizyonu 700 iken bombus arılarında 300 ile kalmıştır ve görülen renkler farklılık göstermektedir. İnsanlar tarafından görülen üç temel  kırmızı, yeşil ve mavi  renkleri , bombus arılarında yeşil ,mavi ve mor olarak algılanmaktadır.Bombus arıları kırmızıyı göremez ama kırmızı çicekleri ziyaret eder bunun nedeni ise kırmızı renkteki çiceklerin çekici koku salmasıdır.

      Bombus arısı yeşil , mavi ve mor çicekleri görerek ziyaret eder kırmızı çicekleri ise aldıkları kokular sayesinde çicekleri bulur ve polenini toplar.

Bombus arısı ısınma dereceleri ?

•         Bombus arısının normal yaşayabilmesi için gereken ortam sıcaklığı 25 derecenin üzerinde olmalıdır. Ortam sıcaklğının derecesi düştükçe arının kanat kaslarının çalışma hızı da yavaşlamaktadır.10 derece altında ise bombus arıları çok aç olmadıkları takdirde uçmazlar
• 25 derecede bombus arısının kanat kasları 1 saniye içinde ısınır ve istedi kadar uçma yetisine sahip olur.
• 13 derecede yapılan deneylerde arının kanat kaslarını ısındırması 10 dakikayı bulmuştur.
• 6 derecelik yapılan son deneyde arının ısınması 15 dakika olmuştur.

Bombus Arı Sokması !!!

     Bombus arısı diğer arı türlerine göre farklı bir iğne yapısına sahiptir. Bal arıları çengelli iğneye sahipken bombus arıları düz bir iğneye sahiptir bu da kolay bir şekilde düşmanını sokmaya olanak sağlamaktadır. Bombus arısı karanlık ortamlarda uçmaz sadece kolonisinde gezinir. Bu yüzden karanlıkta ve sakin oldukları zaman asla bir tehdit oluşturmazlar. Eğer bombus arısının kovanını sallarsanız ve sinirlendirirseniz direk olarak atağa kalkar ve karşına ilk çıkan kişiye saldırır. Saldırırken de insan vücuduna en yakın neredeyse oraya gelip iğnesini batırıp kaçar. Bombus arı sokmasına karşı eğer alerciniz yok ise tıbbı bir müdahaleye gerek yoktur.
     Bombus arısı soktuğu zaman insanda ilk önce bir kızarıklık başlar sonrasında bu bölgede kaşıntı başlar. Bu kaşıntı bazen birkaç saat bazen de bir hafta olarak nitelendirilir. Kaşıntının da etkisiyle sokulan bölgede şişme de meydana gelir.
     Eğer arılara karşı hiç bir alerjiniz yok ise hiçbir tıbbı yardım almanıza gerek yoktur. Sadece biraz kaşıntı ile sizi rahatsız edecektir sonrasında kaybolur gider. Tibbi doktor tavsiyesinde DELODAY adlı kremi  kullanabilirsiniz.